ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻰ ﺗﻮﻛّﻠﻰ - ﺧﻮاه - ﻓﺮزﻧﺪ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ - در دوازدﻫﻢ ﻓـﺮوردﻳﻦ ﻣـﺎه ﺳـﺎل 1337 در روﺳـﺘﺎى ‫دوﻟﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮد. ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش روزى و ﻛﻮدﻛﻰ آرام و ﻣﻈﻠﻮم ﺑﻮد.

 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﭘﺪرش - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: در دوران ﻛﻮدﻛﻰ، وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰرﻓﺘﻢ ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ ‫ﻣﻰآﻣﺪ؛ وﺿﻮ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ. در ﺣﺪود 9 ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻛﺮد.

 ‫دوره ى اﺑﺘﺪاﻳﻰ راﺑﻪﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﺮاى ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻧﻮادهاش ﺗـﺮک ﺗﺤـﺼﻴﻞ ﻧﻤـﻮد. ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ‫ﻛﺸﺎورزى و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺷﻐﻞﺑﻨّﺎﻳﻰ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺎ ﻛﻤﻚ ﭘﺪرش ﺑﺎﺷﺪ. در ﻛﺎرﻫﺎى ﻛـﺸﺎورزى ﺑـﻪ ﭘـﺪرش و در ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﺮد.

 ‫ﺑﻪ ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ. ﺑﻪ ﭘﺪر، ﻣﺎدر، ﺧﻮاﻫﺮ و ﺑﺮادر ﺑﺰرگﺗﺮش و ﻧﻴﺰ ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ از ‫ﺧﻮدش اﺣﺘﺮام ﻣﻰﮔﺬاﺷﺖ. ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن ﺑﺎ واﻟﺪﻳﻨﺶ ﺑﺴﻴﺎر آرام ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻔـﺖ و ﺻـﺪاﻳﺶ را ‫ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻰﻛﺮد. دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺧﻮﺷﺤﺎل و ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ.

 ‫ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻼﻗﻪ داﺷـﺖ و ﻣـﺎ را ﻫـﻢ ﺑـﻪ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب ﺗﺸﻮﻳﻖﻣﻰﻛﺮد. ﺑﺮاى ﻣﻦ ﻛﺘﺎب ﻗﺼﺺ اﻻﻧﺒﻴﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻧﻢ.

 ‫اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ و ﻳﺎ ﺣﺮم ﻣﻄﻬ‪ﺮ اﻣﺎم رﺿﺎ (ع) ﻣﻰرﻓﺖ. ﻛﺘﺎبﻫـﺎى ﺷـﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬ‪ـﺮى را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ‫ﻣﻰﻛﺮد. و ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺑﺮاى ﺛﻮاب ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻨﺰل ﺗﺎ ﺣﺮم را ﭘﻴﺎده ﻣﻰرﻓﺖ. ﺧﺎدم اﻓﺘﺨﺎرى ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد.

 ‫ﻣﻌﻤﺎر ﺑﻮد و در ﻋﺮض ﺳﻰ روز در ﻳﻚ روﺳﺘﺎ ﺣﻤﺎم ﺳﺎﺧﺖ.

 ‫ﺻﻠﻪى رﺣﻢ را ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻰآورد و ﺑﻪ دﻳﺪن اﻗﻮام ﻣﻰرﻓﺖ. ﺣﺘّﻰ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﮔﻮﺷﺰد ﻣﻰﻛﺮد: رﻓﺘﻦ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪى اﻗﻮام واﺟﺐ اﺳﺖ. ‫ﺑﺪون اﻃّﻼع ﻗﺒﻠﻰ ﺑﻪ دﻳﺪ و ﺑﺎزدﻳﺪ اﻗﻮام ﻣﻰرﻓﺖ، ﻣﻰﮔﻔﺖ: دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﺑﻴﻔﺘﺪ. ‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎز او‪ل وﻗﺖ ﺑﺴﻴﺎر اﻫﻤﻴ‪ﺖ ﻣﻰداد. ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﺎز در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد، اﺑﺘﺪا ﻧﻤﺎز را ﺑﻪﺟﻤﺎﻋـﺖ ﻣـﻰﺧﻮاﻧـﺪ، ‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻰآﻣﺪ.

 ‫ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺴﺘﺤﺒ‪ﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﻴ‪ﺪ ﺑﻮد. ارادت ﺧﺎﺻ‪ﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ (ع) داﺷﺖ و ﻫـﺮ وﻗـﺖ اﺳـﻢ ‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ (ع) را ﻣﻰﺷﻨﻴﺪ، ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻰﻛﺮد.

 ‫از اﻓﺮاد دورو و ﻏﻴﺒﺖﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﺰار ﺑﻮد.

 ‫ﻣﺸﻜﻼت را ﺑﺎ ﺗﻮﻛّﻞﺑﻪ ﺧﺪا و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔـﺲ ﺣـﻞ ﻣـﻰﻛـﺮد.

ﻣـﺮﻳﻢ ﺗـﻮﻛّﻠﻰ ﺧـﻮاه - ﺧﻮاﻫﺮﺷـﻬﻴﺪ - ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: زﻣﺎن ﺳﺮﺑﺎزى ﻫﻤﺴﺮم ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﺮ ﻣﻰزد و ﻫﺮ اﺣﺘﻴﺎﺟﻰ ﻛﻪ داﺷﺘﻴﻢ رﻓﻊ ﻣﻰﻛﺮد. ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﻔﺖ ‫ﻣﻰآورد. ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪﻫﻤﺴﺎﻳﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ دﻋﻮا ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ، او ﭘﺎدرﻣﻴﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﺮد و آنﻫﺎ را آﺷﺘﻰ ﻣﻰداد. در ‫ﻳﻜﻰ از درﮔﻴﺮىﻫﺎ دﺳﺘﺶﺑﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺮﻳﺪه ﺑﻮد؛ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ او اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدم، ﮔﻔﺖ: ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ‫ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ و ﻓﻘﻂﻧﺎﻣﺶ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ.

 ‫ﻧﻈﺮش را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﻰﻛﺮد. ﺑﻪ اﻳﺪهى دﻳﮕﺮان ﻫﻢ اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺖ.

 ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب در راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻰﻫﺎﺷﺮﻛﺖ و اﻋﻼﻣﻴ‪ﻪ ﭘﺨﺶ ﻣـﻰﻛـﺮد. در راﻫﭙﻴﻤـﺎﻳﻰﻳﻜـﺸﻨﺒﻪ ﺧـﻮﻧﻴﻦ مشهد ‫ﺣﻀﻮر داﺷﺖ.

 ‫از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزى در زﻣﺎن رژﻳﻢ ﻃﺎﻏﻮت ﺧﻮددارى ﻛﺮد.

 ‫ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: او ﺧﻮدش را وﻗﻒ اﻧﻘﻼب ﻛـﺮده ﺑـﻮد. در ﺗﻈـﺎﻫﺮاتﻫـﺎ ‫ﺣﻀﻮر داﺷﺖ. ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺎ را ﻫﻢ ﺑﺎ ﺧﻮدش ﺑﻪ راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻰ ﻣﻰﺑﺮد. ﻣﻰﮔﻔﺖ: ﺑﺮاى اﻧﻘﻼب زن و ﻣﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ‫راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻰ ﺑﺮوﻧﺪ و اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻣﺎل ﻣﺎﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﭘﻴﺮوزى آن ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ. ﺑﻪ ﻧﻮارﻫـﺎى ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻰ ‫اﻣﺎم ﮔﻮش ﻣﻰداد. ﺣﺪود ﻧﻮد ﻧﻮار ﻣﺬﻫﺒﻰ در ﻣﻨﺰل داﺷﺖ.

 ‫ﻣﻬﺪى ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: در روز ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﺮادرم در ﺗﻈـﺎﻫﺮات ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺮدﻳﻢ، ‫در ﻣﻴﺪان ﺷﻬﺪا ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﺷﺪﻳﺪى ﺑﻮد. ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻢ: ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﺷﺪﻳﺪى اﺳﺖ ﻛﻤـﻰ ﺑـﻪ ﻋﻘـﺐ ‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ. وﻟﻰ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ: اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد. ﻣﺄﻣﻮران رژﻳﻢ ﺑﺎ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺮدم ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ ‫ﻛﻪ ﻛﺸﺘﺎر ﻓﺮاواﻧﻰ در ﭘﻰداﺷﺖ.

 ‫اﻣﺎم را ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺖ داﺷﺖ. ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ اﻣﺎم از ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪﻧﺪ، ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل اﻣﺎم رﻓﺖ.

 ‫ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب در ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﻌ‪ﺎﻟﻴ‪ﺖ ﻛﺮد و ﺷﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺒـﺎﻧﻰ ﻣـﻰﭘﺮداﺧـﺖ. ﺑـﻪ ‫روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ.

 ‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﺴﻴﺞﺟﺰو او‪ﻟﻴﻦ ﻧﻔﺮاﺗﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻀﻮ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺷﺪ. در ﺑﺴﻴﺞﺑﻪ ﻃﻮر اﻓﺘﺨـﺎرى و ﻓﻌ‪ـﺎل ‫ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮد. ﺑﻌﺪ از ﻣﺪ‪ﺗﻰ ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﻴﻮﺳﺖ. ﻣﻰﮔﻔﺖ: اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻦ اﺳـﺖﻛـﻪ در ﺟﻬـﺖ ﭘﻴـﺮوزى ‫اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم ﻗﺪﻣﻰﺑﺮدارم.

 ‫ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻰ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه در 20 ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻢ زﻫﺮا ﺧﻨﺪان - در ﺷﺐ ﻋﻴـﺪ ﻏـﺪﻳﺮﺧﻢ - ﭘﻴﻤـﺎن ازدواج ‫ﺑﺴﺖ. ﺛﻤﺮه ى ازدواج آنﻫﺎ ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪ اﺳﺖ. ﻋﺒ‪ﺎس در ﺳﺎل 1358، ﻓﺎﻃﻤﻪ در ﺳﺎل 1359  و ﻣﻬـﺪى در ‫ﺳﺎل 1361 ﻣﺘﻮﻟّﺪ ﺷﺪﻧﺪ.

 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﭘﺪر ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: در ﺟﺸﻦ ﻋﺮوﺳﻴﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد: ﻛـﺴﻰ ﻛـﻒ ﻧﺰﻧـﺪ و ‫ﺳﺮ و ﺻﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ.

 ‫زﻫﺮا ﺧﻨﺪان - ﻫﻤﺴﺮﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: در ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﺎﻧﻪ از ﺟﺎرو ﻛﺮدن، ﭘﺬﻳﺮاﻳﻰ ﻣﻴﻬﻤﺎن و ﻧﮕﻬﺪارى ‫از ﺑﭽ‪ﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ. اﻳﺸﺎن آﺷﭙﺰى را ﻫـﻢ ﻳـﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪﺗـﺎ در ﻣـﺎه ﻣﺤـﺮّم و ﺻـﻔﺮ ﺑـﺮاى ‫ﺳﻴ‪ﺪاﻟﺸﻬﺪا(ع) ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ. اﺧﻼق ﺧﻮﺑﻰ داﺷﺘﻨﺪ. ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻮدﻧـﺪ. در اﻛﺜـﺮ ﻣﻴﻬﻤـﺎﻧﻰﻫـﺎ اﻳـﺸﺎن از ‫ﻣﻴﻬﻤﺎنﻫﺎ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﻣﺠﺮوح ﺑﻮدﻧﺪ.

 ‫روزى ﻳﻚ ﺑﺎر از ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺳﺮ ﻣﻰزد و ﺑﻪ دﻳﺪن ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻰرﻓﺘﻨـﺪ. ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ: ﻣـﺎدر ‫ﺷﻤﺎ را ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﺎدر ﺧﻮدم دوﺳﺖ دارم. ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻮدﻧﺪ. آنﻫﺎ را ﺑﺎ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺣـﺮم و ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ، وﻟﻰ ﺑﭽ‪ﻪﻫﺎ را زﻳﺎد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ. ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ: اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ واﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ، ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﺷﻢ ﺗﻮ را اذﻳ‪ﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ. اﻳﺸﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﭽ‪ﻪﻫﺎ را ﻃـﻮرى ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ. ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﺎب ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴ‪ﺎس ﺑﻮدﻧـﺪ. ﺣﺘّـﻰ ﺑـﻪ دﺧﺘـﺮ ‫ﻛﻮﭼﻜﻢ ﻳﺎد داده ﺑﻮدﻧﺪﻛﻪ ا زﻫﻤﺎن ﺳﻦّ ﻛﻢ روﺳﺮى ﺳﺮش ﻛﻨﺪ.

 ‫اﮔﺮ در ﺧﺎرج از ﺧﺎﻧﻪﻧﺎراﺣﺘﻰ داﺷﺖ، وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻰ ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻰﻛﺮد. در زﻣﺎن ‫ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ، ﺧﺎﻧﻮادهاش را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ دزﻓﻮل ﺑﺮد ﺗﺎ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ.

 ‫ﺷﺐﻫﺎى ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺑﻪ ﺣﺮم ﻣﻰرﻓﺖ و دﻋﺎى ﻛﻤﻴﻞ را در آنﺟﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ. در ﺷﺐ ﺑﻴـﺴﺖ و ‫ﻳﻜﻢ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرک رﻣﻀﺎن اﻓﻄﺎرى ﻣﻰداد و ﺑﻌﺪ ﻣﺮاﺳﻢ اﺣﻴﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻰﻛﺮد.

 ‫زﻫﺮا ﺧﻨﺪان - ﻫﻤﺴﺮﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: اﻳﺸﺎن ﻓﺮدى ﺧﻮش ﻗﻮل ﺑﻮدﻧﺪ. در ﻳﻜﻰ از ﺳﺎلﻫـﺎ در ﺷـﺐ ‫ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرک رﻣﻀﺎن، ﺑﺎ وﺟﻮدى ﻛﻪ اﻓﻄﺎرى داﺷﺘﻴﻢ و ﻫﻢ ﻣﺮاﺳﻢ اﺣﻴﺎ، وﻟﻰ ﭼﻮن اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ‫ﻣﻦ و ﺧﻮاﻫﺮﺷﺎن ﻗﻮل داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮم ﺑﺒﺮﻧﺪ، در آن ﺷﺐ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﺧـﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ، ‫وﻟﻰ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮم ﺑﺮدﻧﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻟﺸﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ.

 ‫ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻰ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه ﻓﺮدى ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻗﻮى داﺷﺖ. در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻴﻨﻪ زﻧـﻰ ﻣـﺎه ﻣﺤـﺮّم ‫ﺣﻀﻮر ﻣﻰﻳﺎﻓﺖ. از ﺗﻤﺎم اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ دﻋﻮت ﻣﻰﻛﺮد. در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﻓﻘﻂ ﺑـﺮاى رﺿـﺎى ‫ﺧﺪا و ﺑﺪون رﻳﺎ ﻛﻤﻚﻣﻰﻛﺮد.

 ‫از ﺧﺼﻮﺻﻴ‪ﺎت ﺑﺎرز او اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺎرى از دﺳﺘﺶ ﺑﺮ ﻣﻰآﻣﺪ ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان اﻧﺠﺎم ﻣﻰداد؛ ﺣﺘﻰ اﮔـﺮ ‫ﻛﺴﻰ ﺑﻪ او ﺑﺪى ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ.

 ‫ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰﺑﺮاى ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﺳﻼم و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اﻣﺎم ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎى ﺣﻖ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺘﺎﻓﺖ.

 ‫ﺑﺮادر ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: اﻳﺸﺎن در ﺟﻨﮓ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻌ‪ﺎل ﺑﻮد. ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﺪر و داﻣﺎدﻣﺎن در ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ‫و ﭼﻮن ﻛﺴﻰ ﻧﺒﻮد ﻛﻪﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﺧﺎﻧﻮاده را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد، ﻗﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻮﺑﺘﻰ ﻳﻜﻰ از ﻣـﺎ دو ‫ﻧﻔﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ آﻣﺪن دﻳﮕﺮى آن ﻓﺮد ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺮود. در ﻳﻜﻰ از ﻣﺮﺧّﺼﻰﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻦ آﻣـﺪم، دﻳـﺪم ‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ رﻓﺘﻪاﻧﺪ. وﻗﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻢ: ﭼﺮا ﺑـﻪ ﺟﺒﻬـﻪ رﻓﺘﻨـﺪ و در ﺧﺎﻧـﻪ ﻧﺎﻳـﺴﺘﺎدﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨـﺪ: ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺴﺖ و در ﺟﺒﻬﻪﺑﻪ ﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻴﺸﺘﺮى اﺳﺖ.

 ‫در ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎتﻫﺎى ﺑﺪر، ﺧﻴﺒﺮ، ﺛﺎﻣﻦ اﻻﺋﻤﻪ(ع) و ﻓﺎو ﺣﻀﻮر داﺷـﺖ. ﻣـﺴﺌﻮل ﮔﺮوﻫـﺎن، ﻣﻌـﺎون ﮔـﺮدان، و ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهى ﮔﺮدان ﺑﻮد. ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﮔﺮدان اﻟﺤﺪﻳﺪ از ﺗﻴﭗ 21 اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) را ﺑﺮﻋﻬﺪه داﺷﺖ.

 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﭘﺪر ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: او ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد وﻟﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼﻴﺰى ﻧﻤﻰﮔﻔﺖ. وﻗﺘﻰ از ‫او ﺳﺆال ﻣﻰﻛﺮدم: در ﺟﺒﻬﻪ ﭼﻪ ﻛﺎره ﻫﺴﺘﻰ؟ ﻣﻰﮔﻔﺖ: ﻣﻦ در ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻫﺴﺘﻢ.

 ‫زﻫﺮا ﺧﻨﺪان - ﻫﻤﺴﺮﺷﻬﻴﺪ - ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ: اﻳﺸﺎن وﻗﺘﻰ از ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺮﻣﻰﮔﺸﺘﻨﺪ، از ﺟﻨﮓ ﭼﻴﺰى ﺑﺮاى ‫ﻣﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ، ﺣﺘّﻰ ﺳﻤﺘﺸﺎن را در ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻨﺪ.

 ‫ﻋﻠﻰ اﺻﻐﺮ ﺧﻨﺪان - ﺑﺮادر ﺧﺎﻧﻢ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺷﻬﻴﺪ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه رﻳﺎ ﻛﺎر ﻧﺒﻮد. ﺗﺎ زﻣـﺎن ﺷـﻬﺎدت ‫ﻣﺎ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. در ﺟﺒﻬﻪ دو - ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﺠﺮوح ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. وﻗﺘﻰ ﺑﻪ اﻳـﺸﺎن ‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ: ﺷﻤﺎ دﻳﻨﺖ را ادا ﻛﺮدى ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺮوﻳﺪ. ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ: اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺣﺪ‪ و ﻣﺮز ﻧﺪارد.

 ‫ﻋﺒ‪ﺎس ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻬﻴﺪ - ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ: اﻳﺸﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻮاﺿـﻊ و ﻓـﺮوﺗﻦ ﺑـﻮد. ﺣﺘـﻰ ﺑـﺮاى ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دورﺑﻴﻦﻗﺮار ﻧﻤﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ در ﻛﺎرى ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ‫ﻏﺸّﻰ وارد ﺷﻮد.

 ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺠﺎع و ﻧﺘﺮس ﺑﻮد. ﺑﺎ آر ﭘﻰ - ﺟﻰ ﺗﺎﻧﻚﻫﺎى دﺷﻤﻦ را ﻣﻨﻬﺪم ﻣﻰﻛﺮد.

 ‫در ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﺨﺖ و ﻣﺸﻜﻞﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺸﻘﺪم ﺑﻮد. ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﺸﻮرت ﻣﻰﻛﺮد و ﻧﻈـﺮ دﻳﮕـﺮان را ﺟﻮﻳـﺎ ‫ﻣﻰﺷﺪ.

 ‫او ﺑﺮاى ﺟﺒﻬﻪ ﻧﻴﺮو ﺟﻤﻊ ﻣﻰﻛﺮد. ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻗـﺘﺶ ‫را در ﺟﺒﻬﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﻛﺮد. و ﺧﻴﻠﻰ ﻛﻢ ﺑﻪ ﻣﺮﺧّﺼﻰ ﻣﻰآﻣﺪ. ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻢ: ﻣﺮدم ﻣﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ: ﭼـﺮا ﺑـﺮادر ‫ﺷﻤﺎ ﻣﺪام در ﺟﺒﻬﻪ اﺳﺖ؟ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﻫﺪف ﻣﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﺮف ﻣـﺮدم اﻫﻤﻴ‪ـﺖ  ‫ﻧﺪﻫﻴﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ.

 ‫زﻫﺮا ﺧﻨﺪان - ﻫﻤﺴﺮﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: اﻳﺸﺎن دﻳﮕﺮان را ﺑﺮاى رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ دﻋﻮت ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ، ﭘـﺪر ‫و ﭘﺴﺮداﺋﻴﺸﺎن را ﻫﻢﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺮدﻧﺪ. ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ: اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺮوﻳﻢ، ﭘﺲ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ‫ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺮود؟

 ‫ﻋﺒ‪ﺎس ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﺪرم از ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺮﻣﻰﮔـﺸﺘﻨﺪ، ﻣـﻦ در ﻛﻮﭼـﻪ ‫ﺑﺎزى ﻣﻰﻛﺮدم و اﻳﺸﺎن از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ، ﭼﺸﻢﻫﺎى ﻣﺮا ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﮔﺮﻣﻰ دﺳﺖﻫﺎى اﻳـﺸﺎن را ﺣـﺲ ‫ﻣﻰﻛﺮدم. ‫اﻳﺸﺎن ﭼﻴﺰى از ﺟﺒﻬﻪﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ. ﺣﺘّﻰ در ﺧﻮاب ﻣـﻰﺟﻨﮕﻴﺪﻧـﺪ و ﺧـﻮاب ﺟﺒﻬـﻪ و ﺟﻨـﮓ را ‫ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ. اﻳﺸﺎن ﻧﻤﺎدى از ﺟﺒﻬﻪ و ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ. در اﻳﻦﺟﺎ اﺣﺴﺎس دﻟﻤﺮدﮔﻰ و ﻛﺴﺎﻟﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ.

 ‫ﻫﺮ دﻓﻌﻪ ﻛﻪ از ﺟﺒﻬﻪﺑﺮ ﻣﻰﮔﺸﺖ، ﻣﻰﮔﻔﺖ: ﺟﺒﻬﻪ ﺣﺎل و ﻫﻮاى دﻳﮕﺮى دارد، زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺧّـﺼﻰ ‫ﻣﻰآﻳﻢ ﮔﻮﻳﻰ از ﺧﺪا دور ﻣﻰﺷﻮم.

 ‫وﻗﺘﻰ اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﺑﻪ او ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ: ﺑﻪ ﺣﺪ‪ ﻛﺎﻓﻰ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ رﻓﺘﻪاﻳﺪ، دﻳﮕﺮ ﺑﺲ اﺳﺖ. ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ: دﻓـﺎع از ‫دﻳﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ. ﻣﺎ در زﻣﺎن اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ(ع) ﻧﺒﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻣﺎم ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﻢ، ﺣﺎﻻ وﻗﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ‫اﺳﺖ.

 ‫آرزوى ﭘﻴﺮوزى اﺳﻼم را داﺷﺖ. ﻣﻰﮔﻔﺖ: ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ، ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ.

 ‫در ﺟﺒﻬﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﻣﺠﺮوح ﺷﺪ؛ ﻳﻚﺑﺎر از ﻧﺎﺣﻴﻪى دﺳﺖ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎت ﺧﻴﺒﺮ از ﻧﺎﺣﻴﻪى ﭘﺎ.

 ‫زﻫﺮا ﺧﻨﺪان - ﻫﻤﺴﺮﺷﻬﻴﺪ - ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ: زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن از ﻧﺎﺣﻴﻪى ﭘـﺎ ﻣﺠـﺮوح ﺑﻮدﻧـﺪ، ﻳﻜـﻰ از ‫اﻗﻮام دور ﻣﺎ ﺷﻬﻴﺪﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻬﻴﺪ در آن ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺎ ﭘﺎى ﻣﺠﺮوح از ﻣﻬﻤﺎنﻫﺎ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ.

‫ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺠـﺮوح ﺑﻮدﻧـﺪ، ﻣـﻦ ﺑـﺴﻴﺎر ﻧﺎراﺣـﺖ ‫ﺑﻮدم. اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻦﮔﻔﺘﻨﺪ: ﭼﺮا ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟ ﻣﻦ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺷﻬﻴﺪ ﻧﺸﺪهام. ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ آﻣﺎدﮔﻰ ﺷﻬﺎدت ‫ﻣﺮا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ.

 ‫ﻣﻬﺪى ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه ﻧﻘﻞﻣﻰﻛﻨﺪ: ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎت ﻗﺎدر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦﺧﺒﺮ دادﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮادرم ﻣﺠـﺮوح ‫ﺷﺪه و در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮى اﺳﺖ. ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﺪن اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻢ، ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﺑﻪ دﻛﺘـﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ ‫ﺑﻌﺪ از ﮔﭻ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺎﻳﻢﻣﺮا از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﺮﺧّﺺ ﻛﻨﺪ. ﺑﻌﺪ از راﺿﻰ ﻛﺮدن ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺮاى ﻣﺮﺧّﺺ ﻛـﺮدن ‫اﻳﺸﺎن، ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻣﺪﻳﻢﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨـﺪ روز ﻣـﻰﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﮔـﭻ ﭘﺎﻳـﺸﺎن را ﺑﺒﺮﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﺟﺒﻬـﻪ ﺑﺮوﻧـﺪ.

 ‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ: ﻣﻦ ﻃﺎﻗﺖ ﻣﺎﻧﺪن در اﻳﻦ ﺟﺎ را ﻧﺪارم. ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮﭼـﻪ زودﺗـﺮ ﺑـﻪ ﺟﺒﻬـﻪ ﺑـﺮوم. ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ ﮔـﭻ را ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻪﺟﺒﻬﻪ اﻋﺰام ﺷﺪﻧﺪ.

 ‫ﻋﺒ‪ﺎس ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺧﻴﻠﻰ از ﺧﺼﻮﺻﻴ‪ﺎت اﺧﻼﻗـﻰ ﻛـﻪ ﻣـﻦ دارم ﻧﺘﻴﺠـﻪى ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ درﺳﺖ و رﻓﺘﺎر ﭘﺪرم اﺳﺖ. ﻣﻦ ﻗﻠّﻜﻰ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ: اﮔـﺮ دوﺳـﺖ ‫دارى اﻳﻦ ﻗﻠّﻚ را ﺑﻪ رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﻦ. و ﻣﻦ ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدم و ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺳـﭙﺎه رﻓـﺘﻢ و ﻗﻠّﻜـﻢ را ‫ﺗﻘﺪﻳﻢ رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﻛﺮدم. ﭘﺪرم و ﭼﻨـﺪ ﺗـﺎ از دوﺳﺘﺎﻧـﺸﺎن ﻣـﺮا ﺑـﺴﻴﺎر ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮدﻧـﺪ. اﻳـﺸﺎن ﻣـﺮا ﺑـﻪ ‫راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻰﻫﺎ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ.

 ‫ﭘﺪرم ﭼﻪ در ﻧﺎﻣﻪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ: درﺳﺖ را ﺑﺨﻮان و ﻣﻮاﻇـﺐ ﻣـﺎدرت ﺑـﺎش و ‫ﺳﻌﻰ ﻛﻦ ﻳﻚ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻣﺨﻠﺺﺑﺎﺷﻰ.

 ‫آرزوى ﺷﻬﺎدت را داﺷﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺖ: اﻛﺜﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ وﻟﻰ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻧﺮﺳﻴﺪهام.

 ‫ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: وﻗﺘﻰ ﺑﺮادرم ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻰرﻓﺖ ﻣﺎدرم ﺑـﺮاى ﺳـﻼﻣﺘﻰ آنﻫـﺎ ﺑـﺴﻴﺎر ﻧـﺬر ‫ﻣﻰﻛﺮد. ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰﺷﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ: اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻧﻤﻰرﺳﻢ، ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﺬر ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ. اﮔﺮﻣﺮا دوﺳﺖ دارﻳﺪ، ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺬر ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺑﺮﺳﻢ. آﺧﺮﻳﻦ ﺑـﺎرى ﻛـﻪ ﺑـﻪ ‫ﺟﺒﻬﻪ رﻓﺖ، ﻗﺒﻞ از اﻋﺰام ﺑﻪ ﺣﺮم ﻣﻄﻬ‪ﺮ اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) رﻓﺖ و در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺿـﺮﻳﺢ اﻣـﺎم رﺿـﺎ(ع) اﻳـﺴﺘﺎد و ‫ﮔﻔﺖ: ﻳﺎ اﻣﺎم رﺿﺎ(ع)، ﻣﻦ آرزوى ﺷﻬﺎدت را دارم، ﭘﺲ ﺣﺎﺟﺖ ﻣﺮا ﺑﺮآورده ﺳﺎز.

 ‫ﻋﺒ‪ﺎس ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻬﻴﺪ - ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ: آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎرى ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺟﺒﻬـﻪ رﻓﺘﻨـﺪ، اﻳـﺸﺎن ﺗﻤـﺎم ‫ﻓﺎﻣﻴﻞ را دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و آن ﺷﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻜﺲ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ. ﻋﻜﺴﻰ ﻛﻪ از آن ﺷﺐ از ﭘﺪرم ﺑـﻪ ﻳﺎدﮔـﺎر دارم ‫ﺣﺎﻛﻰ از آن اﺳﺖ ﻛﻪﮔﻮﻳﻰ اﻳﺸﺎن ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻓﻌﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ.

 ‫ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﻗﺒﻞ از آﺧﺮﻳﻦ اﻋﺰاﻣﺶ ﻋﻜﺲ ﮔﺮﻓـﺖ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﺴﺮش ‫ﮔﻔﺖ: اﮔﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪم اﻳﻦ ﻋﻜﺲ را روى ﺧﺎﻛﻢ ﺑﮕﺬارﻳﺪ. او ﺣﺘّﻰ ﮔﻠﺪان ﺑﺮاى ﻛﻨﺎر ﻋﻜﺴﺶ ﻫـﻢ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ‫ﺑﻮد. ﻣﺎدرم ﻗﺒﻞ از ﺷﻬﺎدت ﺑﺮادرم ﺧﻮاب دﻳﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻴ‪ﺪى اﻳﺸﺎن را ﻣﺎدر ﺷﻬﻴﺪﺧﻄـﺎب ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪﺷﻤﺎ ﺻﺒﺮ دﻫﺪ. و ﻣﺎدرم ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﻣﺎ، در زﻣـﺎن ﺷـﻬﺎدت ﺑـﺮادرم ﺑـﺴﻴﺎر ﺻـﺒﻮر ‫ﺑﻮدﻧﺪ. ﺷﺒﻰ ﻛﻪ ﺟﻨﺎزهى ﺷﻬﻴﺪ را آوردﻧﺪ، ﺧﻮاب دﻳﺪم ﻛﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳـﻰ ﻣﺮﺗّـﺐ و ﺑـﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷـﺤﺎل ‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ: از ﻣﻬﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻰ ﻛﻨﻴﺪ. و ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪى اﻳﺸﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﺮدم.

 ‫ﻫﻤﺴﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﺮزﻣﺎﻧﺶ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺐ ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎت ﺧﻮاب ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛـﻪ ﺳـﻴ‪ﺪى ‫او را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻰﺑﺮد. او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﻣﺮا ﻛﺠﺎ ﻣﻰﺑﺮﻳﺪ؟ ﻣﺎ ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎت دارﻳﻢ و ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﻢ. آن آﻗﺎ ﺑﻪ او ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ: ﺗﻮ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫﺎﻳﺖ را اﻧﺠﺎم دادهاى و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﻰ. ﻛﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﻣﻰﮔﻮﻳـﺪ: ﻣـﻦ ‫در اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎت ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮم.

 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﭘﺪر ﺷﻬﻴﺪ - ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ: او ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد. او ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪهى ‫ﮔﺮدان ﺑﻮد و ﻣﻦ راﻧﻨﺪهى ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدم. ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎت ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﺴﺮداﻳﻰ ﺷﻬﻴﺪ و ﺑﺎﺟﻨـﺎﻗﻢ ﻋﻜـﺲ ‫ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ. در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻧﻔﺮ از ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﺶ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ: ﭼﺮاغﻫﺎ را ﺧﺎﻣﻮش ‫ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ وداع ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺒﻰ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ(ع) ﺑﺎ ﻳﺎراﻧﺶ وداع ﻛـﺮد. اﻣـﺸﺐ ﺷـﺐ ﻋﻤﻠﻴ‪ـﺎت ‫اﺳﺖ و اﻣﻜﺎن دارد ﻋﺪ‪هاى از ﺷﻤﺎ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮﻳﺪ ﭘﺲ اﮔـﺮ ﻧﻤـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻬﻴﺪﺷـﻮﻳﺪ ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻴـﺪ ‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ. او اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪى اﻫﻮاز وداع ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن اﻋﻼم ﻛﺮدﻧـﺪ: وداع ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪه ﺑـﺎ اﻣـﺎم ‫ﺟﻤﻌﻪ. و ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ وداع ﻛﺮد ﻛﻪ اﻋﻼم ﺷﺪ: وداع ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎ ﭘﺪرش. ﺑﻌﺪ ﺳﻮﺋﻴﭻ ﻣﺎﺷﻴﻦ را از ﻣﻦ ﮔﺮﻓـﺖ ‫و ﮔﻔﺖ: ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎﻳﻴﺪ، ﻋﺪ‪ه ﻣﺎ زﻳﺎد اﺳﺖ. ﻛﻪ او در ﻫﻤﺎن ﻋﻤﻠﻴ‪ﺎت ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ.

 ‫ﺣﺴﻴﻦ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه در ﺗﺎرﻳﺦ 1364/11/21 در ﺟﺒﻬﻪى ﺧﺮّﻣﺸﻬﺮ ﺑﺮ اﺛـﺮ اﺻـﺎﺑﺖ ﺗـﺮﻛﺶ ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﺑـﻪ ‫درﺟﻪى رﻓﻴﻊ ﺷﻬﺎدت ﻧﺎﻳﻞﮔﺮدﻳﺪ. و ﭘﻴﻜﺮ ﻣﻄﻬ‪ﺮش ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل به ﻣﺸﻬﺪ در ﺑﻬـﺸﺖ رﺿـﺎ(ع) دﻓـﻦ‫ﮔﺮدﻳﺪ.

 ‫ﻣﺮﻳﻢ ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻬﻴﺪ - ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدت اﻳﺸﺎن، ﻫﺮ ﺧﻮاﺳـﺘﻪاى ﻛـﻪ داﺷـﺘﻢ، در ‫ﺧﻮاب ﺧﻮاﺳﺘﻪام را ﺑﺮآورده ﻣﻰﻛﺮد. زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎردار ﺑﻮدم و ﻣﺎه ﻣﺒﺎرک رﻣﻀﺎن، ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺸﻨﻪ ﺑـﻮدم ﻛـﻪ ‫در ﺧﻮاب او ﻳﻚ ﻟﻴﻮان آب ﺧﻨﻚ ﺑﻪ ﻣﻦ داد.

 ‫ﻋﺒ‪ﺎس ﺗﻮﻛّﻠﻰ ﺧﻮاه - ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻬﻴﺪ - ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ: ﭘﺪرم در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ زﻧﺪﮔﻴﻢ ﻣﺮا ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ. ‫اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻠﻰ داﺷﺘﻢ ﺧﻮاب اﻳﺸﺎن را ﻣﻰدﻳﺪم و ﻣﺸﻜﻠﻢ ﺣﻞّ ﻣﻰﺷﺪ. ﺣﺘّـﻰ در ﻣـﻮرد ازدواج، ﺗﺤـﺼﻴﻞ و ‫ﺷﻐﻠﻢ، اﻳﻤﺎن دارم اﺑﺘﺪا ﻟﻄﻒ و ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺟﻬ‪ﺎت ﭘﺪرم ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻣﻦ ﻣﻰﺷﻮد