«استرا بون» جغرافی‌دان عهد باستان، خوزستان را از حاصلخیزترین جلگه ‌های جهان می‌داند. زیرا رودخانه‌های زیادی این دشت را آبیاری می‌کرده که امکان کشاورزی و آبادانی را در این منطقه میسر می‌ساخته‌است. شاید بر همین اساس بوده که عده‌ای بر این باورند که نام این سرزمین «هند» یا «اند» بوده که به معنی «جایی با آب‌های فراوان» است.

در کتاب «مجمع التواریخ و القصص» خوزستان به نام «حجوستان» و «حبوجستان و اجار» آمده‌است که به نظر می‌آید، برگرفته از زبان پهلوی با عناوین «حبوجستان» و حوجستان است. همچنانکه در بعضی از گویشهای رایج در این استان «لفظ لری بختیاری» برای ادای حرف «خ» از «ح» نیز بهره می‌گیرند. بنابراین واژگان «اوج»، «هوز»، «هوج»، «حوز» و «خوز» در سیر تحول و تطور لفظی با پسوند «ستان» و «اوجستان» به تدریج بر اثر سایش تلفظ، از «هوجستان» به «خوزستان» تغییری یافته‌است. البته تا سالهای اخیر این اسامی را با حرف (ح) نیز می‌نوشته‌اند. از سوی دیگر «یاقوت حموی» واژه «خوز» را با نامهای «خوز» و «هوز» و «اهواز» و «هویزه» هم ریشه می‌داند. «اهواز» محرف واژه «اواز» و «اوجا» نیز هست که در کتیبه داریوش بیستون آورده شده و این نام در کتیبه نقش رستم «خواجا» یا «خوجا» حک شده که هزار سال پیش، مرکز حکومت نشین استان خوزستان بوده‌است. پس از هخامنشی، در دوران اشکانی، ساسانی و تمام دوران اسلامی شوشتر مرکز حکومتی خوزستان بوده‌است. در سال ۱۳۰۳ در پی شیوع بیماری وبا در شوشتر مرکز حکومتی خوزستان بمدت یکسال به دزفول و سپس به اهواز منتقل شد و تا کنون نیز اهواز است.

دربارة آبادی مرکز خوزستان در کتاب «احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم» تألیف «ابو عبدالله محمد بن احمد مقدسی» جهانگردی از بیت المقدس آمده‌است: «شوشتر در همة این سرزمین،خوشتر، استوارتر و مهم‌تر از آن شهری نباشد.نهر به دور آن می‌چرخد  نخلستان وباغها آن را فرا گرفته‌اند. بافندگان ماهر پنبه و دیبا در آن بسیارند از همة شهرها برتر است، اضداد را در خود جمع و در نزد جهانیان شهرت دارد. و درباره اش گفته‌اند آن همچون بهشتی است. باغهایش پر از ترنج و انار خوب، انگور و گلابی عالی و خرما می‌باشد. بهشت خوزستان است دیبای آن را به مصر وشام می‌برند، مردمش با خوشی عمر می‌گذرانند.» همچنین در سفرنامة «ابن بطوطه» جهانگرد مراکشی می‌خوانیم: «سر انجام به شهر تستر (شوشتر) رسیدم که در قلمرو اتابک و سر حد بین دشت وکوهستان است. شهری بزرگ، زیبا، خرم و دارای پالیزهای نیکو و باغهای عالی است این شهر محاسن زیاد و بازارهای معتبر دارد و از شهرهای قدیمی است. در دو طرف رودخانه باغ قرار دارد و محاذی دروازة دسبول ماننده بغداد و حله جسری از کشتیهای کوچک درست کرده‌اند، میوه در تستر فراوان است، خیرات و برکات این شهر بسیار و بازارهای آن در خوبی بی مانند می‌باشد.» وجود مراکز علمی و فرهنگی همچون دانشگاه جندی شاپور در این استان دال بر اهمیت و رونق این خطه ارزشمند می‌باشد که استادان بزرگ دانش پزشکی را از یونان، مصر، هند و روم گرد هم آورده بوده‌است. این دانشگاه را نسطوریان مسیحی عراقی به‌نام خانواده بختیشوع ایجاد کردند. پزشکان برجسته و ناماوری که به مداوای بیماران و تدریس دانشجویان رشته‌پزشکی در این دانشگاه مشغول بوده‌اند.این دانشگاه طب که به دستور شاپور اول (۲۴۱-۲۷۱ م) بنیان نهاده شد. توسط شاپور دوم (ذوالاکتاف) مرمت و بازسازی گشت و در زمان انوشیروان تکمیل و توسعه یافت .علما، دانشمندان و شاعران بزرگی همچون: ابونواس حسن بن هانی اهوازی، که از ارکان شعر عرب است، عبداله بن میمون اهوازی، نوبخت اهوازی منجم و فرزندانش، جورجیس پسر بختشوع گندیشاپوری و شاعران عرب زبان شیعی، مانند ابن سکیت و دعبل خزائی که با اشعار خود ولایت و امامت را پاس داشته‌اند و زبان به مقاومت گشوده‌اند از همین منطقه برخاسته و در این دیار زندگی می‌کرده‌اند.

اقتصاد و منابع طبيعي استان در ۱۳۰۸ خورشیدی نخستین چاه نفت ایران درخوزستان در شهر مسجد سلیمان حفر شد و نفت از آن استخراج شد. استان خوزستان یکی از غنی‌ترین استان ‌های ایران در زمينهٔ منا بع نفت و گاز است که در حال حاضر عمدهٔ درآمد کشور از راه صدور این دو محصول طبیعی حاصل می‌شود.

  مهمترین حوزه‌ٔ نفتی امروز خوزستان، حوزهٔ اهواز است. همچنین اهواز، مرکز صنایع پخش نفت و گاز در خوزستان و لرستان است. پالایشگاه آبادان و پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی ماهشهر از جمله صنایع وابسته به نفت در این استان هستند. کارخانجات ذوب و فولادسازی و محصولات آهنی و فولادی و لوله‌سازی از جمله صنایعی هستند که تأثیر به سزایی در اقتصاد منطقه و استان دارند. از جملهٔ این مجموعه‌ها می‌توان به لوله‌سازی خوزستان، گروه ملی صنعتی فولاد ایران، شرکت فولاد خوزستان، نورد کاویان و ... اشاره کرد.

تا چندی پیش رود کارون تا بندری که در اهواز بود قابل کشتی‌رانی تجاری بود و بخشی از بار ترانزیت تجاری از این راه منتقل می‌شد. اما در پی عدم رسیدگی این کاربرد فعلاً منتفی است و کشتی‌رانی تجاری عملاً انجام نمی‌شود. بندرهای آبادان و خرمشهر (با دسترسی از رود بهمن‌شیر) و ماهشهر و امام خمینی (به خصوص دو مورد اول) پیش از جنگ از لحاظ تجاری اهمیت فراوانی داشتند و مجموعهٔ این بنادر با خط‌ آهن خرمشهر-تهران مسیر پر اهمیتی برای حمل و نقل تجاری بود، اما در طول جنگ هشت ساله آسیب فراوانی دیدند و عملاً مخروبه و متروکه شدند و امروز با روندی بسیار کند به  وضعیت سابق خود نزدیک می‌شوند.آب فراوان رود های کارون، کرخه، جراحی، اروند و دز که اکثراً جزو پرآب‌ترین رودهای ایران هستند و سا ختار جلگه‌ای استان خوزستان، قابلیت بالقوه‌ٔ کشاورزی فراوانی در آن ایجاد کرده‌است. جدا از کشاورزی سنتی و نیمه مکانیزهٔ محصولات سنتی (مثل برنج، گندم، مرکبات و صیفی‌جات)، نیشکر هم به صورت صنعتی در قالب طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی استان خوزستان در ابعاد جغرافیایی وسیعی کاشته شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

 از جمله صنایع جانبی قدیمی نیشکر در خوزستان، مجتمع کاغذ سازی هفت ‌تپه‌است که از دیرباز با استفاده از ضایعات نیشکر به تولید کاغذ می‌پردازد.

استان خوزستان با مساحت 64236 کيلومتر مربع در جنوب غربی ايران ودر محدوده 47 درجه و42 دقيقه تا50درجه و 39 دقيقه طول شرقی از نصف النهار گرينويچ و29 درجه 58 دقيقه تا 32 درجه 58 دقيقه شمالی از خط استوا قراردارد اين استان از شمال به استان لرستان و از شمال شرقی به استان اصفهان از شمال غربی به استان ايلام از شرق و جنوب شرقی به استانهای چهار محال و بختياری و کهکيلويه و بوير احمد و از جنوب به خليج فارس و از غرب به کشور عراق محدود می شود استان خوزستان دارای 17 شهرستان و 29 شهر 36 بخش و 112 دهستان و 3880 آبادی مسکونی و 2514 آبادی غير مسکونی می باشد .

نفت و گاز مهمترين منابع طبيعی کشوربرای اولين بار در اين استان و در شهر مسجد سليمان قريب به 80 سال پيش کشف و استخراج شد از آن موقع تا کنون حوزه های نفتی فراوانی دراين استان کشف و مورد بهره برداری قرار گرفته است .

هجوم حزب بعث به کشور مقدس جمهوری اسلامی ایران در واقع حاصل ناکامی ها و شکست های گوناگون دشمنان انقلاب اسلامی در مقابله با این انقلاب بود .

پیروزی و رشد سریع انقلاب تردیدی برای دشمنان سیلی خورده از انقلاب باقی نگذاشت که در صورت عدم مقابله همه جانبه ، انقلاب اسلامی به شکل پدیده ای غیر قابل مهار گسترش می یابد و با نفوذ معنوی خود ، منافع آنان را به مخاطره خواهد انداخت .

در همین راستا رژیم حاکم بر عراق با داشتن بهترین موقعیت و وضعیت   بهترین اهرم فشار بر نظام مقدس جمهوری اسلامی از طرف استکبار بود .

برهمین اساس ، دشمنان وقتی از بحران سازی در مناطق مختلف کشور مثل درگیری های کردستان ، آذربایجان و خوزستان و طرح کودتای نوژه و ... نتیجه مطلوب نگرفتند. حمله نظامی توسط ارتش عراق را در دستور کار قرار دادند . دشمن بعثی در تاریخ 31 / شهریور / 59 از سه جبهه شمالی ، میانی و جنوبی حمله خود را آغاز کرد . در این میان ارزشمندترین منطقه مورد هجوم و در واقع هدف قاطع حزب بعث  بعداز ساقط کردن نظام اسلامی اشغال سرزمین خوزستان بود 

الف ) خوزستان قبل از انقلاب اسلامی

   استان خوزستان به علت ویژگی های ذیل تاریخی پرماجرایی داشته است .

* دارابودن  75 درصد ذخائر غنی گاز و نفت .

* دارا بودن حدود يك سوم آبهای جاری و شیرین کشور با رودخانه ها کارون ،  کرخه ،  دز ، مارون،جراحي و...

* دارا بودن زمین های حاصل خیز .

* دارا بودن مهمترین و بهترین بنادر ایران یعنی بندر ماهشهر ، بندر امام خمینی ، بندر خرمشهر ، بندر آبادان .

* همجواری با دریای خلیج فارس .

* دارا بودن پالایشگاه و صنایع پترو شیمی .

* کارخانه های عظیم آهن و فولاد .

* 85٪ ظرفیت انرژی برق آبی و ...

* اتصال ریل بندر خرمشهر  به تهران .

* و ...

قوای بیگانه  را وادشته بود كه براي رسيدن به منابع سرشار اين استان تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی سه بار به این استان تعرض نمايند . نخستین بار سال 1253 توسط قوای عثمانی . بار دوم 1273 ه . ق توسط قوای انگلیسی و در جریان جنگ جهانی دوم انگلیسها برای بار سوم به خوزستان تعرض کرده و خرمشهر را به اشغال درآوردند . که هر سه بار با دادن امتیاز خرمشهر به دامن ایران بازگشته است .

ب ) خوزستان پس از انقلاب اسلامی

   پس از پیروزی انقلاب اسلامی رژیم  بعثي عراق تحرکاتی را علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی آغاز کرد ، این تحرکات که بیشتر به صورت مخفیانه صورت  مي گرفت با روی کار آمدن صدام ،رژیم بعث علاوه بر تحرکات مرزی ، اقدامات فراوانی در داخل كشور  ( به ویژه خوزستان ) در پشتیبانی از گروه های ضد انقلاب داخلی به عمل می آورد .

در این میان عرب زبان بودن بخشی از مردم شریف خوزستان ، دست آویز و محمل مناسبی برای طرح فریب کارانه جدایی خوزستان از ایران شده بود .

به همین جهت رژیم بعث با گرد آوری عناصر ضد انقلاب و گروهی موسوم به خلق عرب و برقراری ارتباط گسترده با برخی از سران ، قبایل به آموزش ، تسلیح و تحریک آنان برای راه اندازی درگیری های منطقه ای وایجاد زمینه جدا سازی خوزستان ، مبادرت ورزید .

در جریان اقدامات دشمن توسط ضد انقلاب در استان خوزستان جمعاً 82 شهید و 432 مجروح بوده است .

همچنین در این مدت دشمن بعثی 120 مورد عملیات زمینی، 92 مورد تجاوز هوایی و44 مورد تجاوز دریایی به مرزهای جمهوری اسلامی نموده که باعث شهادت 23 نفر از مرزداران و مجروح شدن 106 نفر شده است.

با گذشت زمان ، مواضع خصمانه حزب بعث در برابر جمهوری اسلامی تندتر و علنی تر گردید.