تاسیس سپاه به عنوان نهاد دفاعی ویژه انقلاب اسلامی

انقلاب‌ها در هر جای جهان بسته به هدف‌ها، استراتژی تاکتیک‌هایی که رهبران آن را تنظیم و برای اجرا، در اختیار هوادار ان قرار می‌دهند... بسته به تأثیری که در نظام حاکم بین‌الملل می‌گذارند، به خصوص اگر حرکت آن‌ها مغایر با نظم پیشینی که دولت‌های جائر و ستمگر با حمایت دول دیگر ایجاد کرده‌اند، باشد، دوستان و دشمنان داخلی و خارجی پیدا می‌کنند، که رهبران انقلاب‌ها با توجه به میزان دغدغه حفظ انقلاب و دستاورد‌های آن به محض پیروزی بر نظام پیشین، در صدد تشکیل سازمان‌های همفکر و تابع نظامی یا شبه نظامی بر می‌آیند تا تدابیر لازم نشأت‌گرفته از تفکر انقلابی در مقابل تهدیداتی که نظام جدید را تهدید می‌نمایند را اندیشیده و اعمال نمایند. ‌

‌   پس از پیروزی انقلاب اسلامی، و با دور اندیشی حضرت امام خمینی نهادهایی برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی و پاسداری از دستاوردهای انقلاب بزرگ ملت ایران تاسیس شد که از آن جمله می‌توان به تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج مستضعفان اشاره کرد که در سال‌های بعد و در کوران دفاع مقدس به ایفای نقش پرداخت.‌

اگرچه هسته‌های اول شکل گیری نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب در زمستان سال 1357 و همزمان با تشکیل کمیته‌های انقلاب بنیان نهاده شد، اما به صورت رسمی حضرت امام در تاریخ دوم اردیبهشت 1358 دستور تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را صادر فرمودند. وظیفه و مأموریت این نهاد از همان اول، حفظ انقلاب و دستاوردهای آن تعیین شد.

بدین منظور سپاه پاسداران در کلیه استان‌ها و شهرهای کشور توسط نیروهای مبارز و انقلابی پیرو حضرت امام(ره) راه اندازی شد.‌

1/1- تشکیل سپاه در خراسان

‌ در خراسان بزرگ پس از این فرمان، هشت تا دوازده اردیبهشت شورای فرماندهی سپاه پاسداران شامل (مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله واعظ طبسی، حجت الاسلام شهیدها شمی نژاد، حجت الاسلام صفایی، حجت‌الاسلام ‌هادی خامنه‌ای، حجت الاسلام شهید موسوی قوچانی، حجت السلام عبد خدایی شهید دیالمه و... در محل ابتدای خیابان پاسداران فعلی، جنب فرمانداری مشهد که در آن زمان کمیته اجرایی فرامین حضرت امام (ره) در آن استقرار داشت و قبل از انقلاب ساختمان حزب رستاخیز شاه بود، اعلام موجودیت کرد و پس از دو روز به محل باشگاه افسران لشکر 77 خراسان واقع در حد فاصل باغ ملی و اداره پست مشهد در خیابان امام خمینی(ره) انتقال یافت.  ‌

‌ فراخوان نیروهای تشکیل دهنده سپاه از بین برادران جوان انقلابی که قبل از پیروزی انقلاب با روحانیت انقلابی و محلات ارتباط داشتند، و بعد از تحولات دهم دی‌ماه 1357 نیز شهر را در اختیار گرفته بودند، انجام گرفت.

در مشهد یک گروه تحت امر حجت الاسلام صفایی بود که با تصرف ساواک و منزل شیخان رئیس ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) در بلوار ملک آباد مستقر گردیده و به انجام مأموریت دستگیری عوامل رژیم شاه و ضد انقلاب پرداختند.

گروهی دیگر به عنوان گشت شب در کلانتری‌ها مستقر و مشغول امنیت محلات شهر شدند که این نیروها اکثراً بازاریان، کارگران، دانش آموزان، فرهنگیان و... انقلابی بودند (مسئولین گشت شب: حاجی ترقی معمار بود. موسوی در طلاب مشهد ساعت‌ساز بود. غلامرضا محمودی الکتریکی داشت. و...) این نیروها عموماً در کنار محافظت از محلات، به نوعی به ارائه بعضی از خدمات شهری مانند توزیع  اقلام مورد نیاز مردم نیز می‌پرداختند. ‌

گروه سوم جوانانی انقلابی بودند که کمیته اجرایی فرامین حضرت امام(ره) را تشکیل داده و انجام مأموریت‌های قضایی و شهربانی(انتظامی) را بعهده گرفتند. فرماندهی کمیته در ابتدا بر عهده آیت الله عباس واعظ طبسی بود.‌

‌      با فراخوان نیروهای انقلابی برای تشکیل سپاه پاسداران از هر یک از مجموعه‌های ذکر شده تعدادی جدا و به تشکیلات سپاه پاسداران پیوستند. بعضی از برادران با سلاح‌هایی که خود تهیه کرده بودند به سپاه آمدند. بعضی از برادران تحصیل کرده ادارات که دلسوز و انقلابی بودند، به سپاه آمدند ولی اکثر نیروها از اقشار طبقه متوسط جامعه و معتقدان به ارزش‌های دینی بودند. ‌

سپاه پاسداران در شهرهای دیگر استان خراسان بزرگ به تدریج به فاصله چند روز تا یک سال با همت شبکه گسترده روحانیت مرتبط با هدایت انقلابی حضرت امام(ره) راه اندازی گردید.

 اگرچه این مجال فرصت کافی برای بر شمردن نام تشکیل دهندگان هسته‌های اولیه سپاه در همه شهرستان‌های خراسان بزرگ نیست، اما ذکر نام هسته‌های اولیه تشکیل سپاه در بعضی از شهرستان‌ها نیز خالی از لطف نیست:‌

در بیرجند که امروز مرکز خراسان جنوبی است، حجت السلام ایزدی، سردار غلامرضا احمدی، حجت السلام سید علی عماد، شهید دکتر غلام عباس کمیلی، سردار شهید ناصر ناصری، دکتر سید احمد رحیمی، مهدی فرهادیان، محمدعلی موهبتی و شهید صمدیان در زمره بنیانگذاران سپاه به شمار می‌آمدند.  ‌

‌ در بجنورد که اینک مرکز خراسان شمالی است، حجت السلام محمدی مقدم، غلامحسین زرگرپور، علی فدایی، محمدعلی بی تقصیر، مصطفی تبریزی، شهید محمد محقر و عیسی پور جزء نیروهای اولیه سپاه بودند. ‌

در نیشابور حجت السلام علی شوشتری، سردار نورعلی شوشتری، مرحوم محمد علی مروی، شهید جواد مهدیانپور، گلچمنی، شهید اندرابی و شهید حسن دهنوی از جمله نیروهای اولیه سپاه به شمار می‌آمدند.‌

در سبزوار، محمد رضا محسنی ثانی، شهید فرومندی، حسین هراتی، علی اصغر جعفری نسب، ابراهیم شایقی کارگر، علی اصغر صفار، و شهید سید ابراهیم شفیعی از پایه گذاران سپاه به شمار می‌آمدند.‌

2/1- گام اول استقرار نظم و امنیت

با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل دولت موقت، بحران‌های داخلی توسط بازماندگان رژیم، خوانین، قاچاقچیان یا نیروهای وابسته به بیگانه که در انحراف مسیر انقلاب اسلامی ناکام مانده و خود را متضرر می‌دیدند، ایجاد شد که به طبع آن، هر روز در گوشه و کنار استان خراسان بزرگ قائله‌هایی بر پا می‌شد. برای حل مشکلاتی از این دست مسئولیت مدیریت و کنترل بحران‌های داخلی به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نوپا واگذار شد. به گونه‌ای که می‌توان گفت، سپاه خراسان حتی قبل از جذب و سازماندهی وارد عملیات شده و در کلیه مناطق و شهرهای نا امن اقدامات ذیل را صورت داد:

-           ضرورت تعقیب عناصر ضد انقلاب باعث تشکیل واحد اطلاعات و تحقیقات شد که علاوه بر عناصر و خانه‌های تیمی ضد انقلاب، امور اطلاعاتی مربوط به مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مشروبات الکلی، اشرار و... را دنبال کرده و بعضاً خود در عملیات دستگیری شرکت می‌کردند. همین نیروها بعدها هسته اصلی ادارات اطلاعات استان و شهرستان‌ها را تشکیل دادند.‌

-           جمع آوری سلاح‌های غیرمجاز و در اختیار مردم که از پادگان‌ها خارج شده بود، از مأموریت‌های دیگر سپاه پاسداران بود که با جمع آوری چند صد قبضه سلاح هم سپاه دارای سلاح جنگی نسبتاًَ زیادی شد و هم مردم بسیار خوشحال بودند و هم امنیت شهرها مطمئن‌تر گردید.‌

-           چون مردم مطمئن‌ترین تبلیغات را تبلیغات سپاه می‌دانستند و بیشتر به آن اعتماد داشتند، و از طرفی هیچ سازمان و موسسه‌ای برای تبلیغات وجود نداشت و رادیو و تلویزیون هم هنوز جایگاه خوبی پیدا نکرده بود، سپاه مسوولیت اکثر تبلیغات انقلاب اسلامی را بر عهده گرفت و انتشارات را با دستگاه‌های امانتی یا مصادره‌ای راه اندازی کرد.‌

-           نیروهای شهربانی(پلیس شهرها) با توجه به اخراج مستشاران و فرار یا پاک‌سازی بعضی عناصر خائن کارایی لازم را از دست داده و از نظر نیروی انسانی هم به شدت کمبود داشت لذا کنترل انتظامی و حفاظت از اماکن حساس، حیاتی و مهم را به سپاه و کمیته انقلاب دادند.‌ ‌(استانداری، فرمانداری‌ها، رادیو و تلویزیون، دادسراها و دادگاه‌های انقلاب، دانشگاه‌های مهم، منابع آب، نیروگاه‌ها و کوی و برزن و) ...‌

-           حفاظت شخصیت‌ها: شخصیت‌های مذهبی علمی و سیاسی (ائمه جمعه، نمایندگان حضرت امام، استانداران، فرمانداران، مسئولین بعضی ادارات، نمایندگان مجلس و...) که با گسترش موج تروریسم، در معرض تهدید قرار گرفته بودند، نیاز به حفاظت داشتند که سپاه مأمور حفاظت از جان این عزیزان گردید.‌

-           حفاظت اماکن و مراسم: حفاظت از انتخابات (صندوق‌ها، اماکن رای گیری و ...) راه‌پیمایی‌ها، هیئت عزاداری، حفاظت حرم مطهر امام رضا و ...‌ از جمله مأموریت‌های دیگر سپاه در این مقطع به شمار می‌آید.

-           در کنار فعالیت‌های فوق، برای دیگر کارهای معطل مانده‌ای که متولی اجرایی نداشت نیز، سپاه خود را موظف به انجام آن می‌دانست: مثل کمک به کشاورزان برای برداشت محصول تا زمانی که جهاد سازندگی تشکیل نشده بود. کمک به توزیع مایحتاج مردم، کمک به سیل زدگان، زلزله زدگان و... ‌

-           انجام وظیفه به عنوان ضابط قوه قضائی در برخورد با مجرمین. ‌

-           کمک به تغییر فرهنگ مبتذل ستم شاهی و جایگزینی فرهنگ اسلامی، با اشاره حضرت امام (ره) که با اجرای دعاهای کمیل، ندبه، توسل و تهیه و توزیع پرده‌ها و پلاکاردها، شرکت در نمازهای جمعه و جماعت را در دستور اجرائیات خود قرارداد. 

-           حضور در عرصه سیاسی از طریق تحلیل و تفسیر حرکت انقلاب اسلامی و مقابله فکری با گروهک‌های الحادی 

-           اسکورت و حمل توزیع پول بین بانک‌ها به عهده سپاه قرار گرفت که در این رابطه به گونه‌ای عمل شد که سارقان در حملات مختلفی که انجام دادند موفق به ربایش پول‌ها و اسناد نشدند.

-           مبارزه با قاچاقچیان، گران فروشان و عناصر مخل آسایش عمومی و خصوصی مردم